Lampart plamisty[4], lampart
[5][a], pantera
[5][b], leopard
[5] (
Panthera pardus) – gatunek
ssaka z rodziny
kotowatych (Felidae). Czwarty pod względem wielkości kot świata (po
tygrysie,
lwie i
jaguarze). Występuje w Afryce i Azji. Według badania z 1988 w Afryce żyło 700 000 leopardów, jest jednak ono uznane za niewiarygodne
[3]. Również krytykowane badanie określiło populację w Indiach na około 10 000
[3].
Występuje w całej
Afryce (z wyjątkiem pustyń) oraz południowej i środkowej
Azji. Zamieszkuje wilgotne, zwarte lasy i suchą
sawannę, tereny górzyste i równiny.
Lampart to średniej wielkości kot, posiada okrągłe uszy osadzone na głowie o krótkim pysku. Szerokie łapy wyposażone są w ostre pazury.
Sierść jest błyszcząca, na grzbiecie i bokach usiana ciemnymi plamami o wielkości grochu albo orzecha. Plamy te układają się w rozetki bez plamek w środku. Jest to istotna cecha w rozpoznawaniu różnicy między lampartem (panterą) a jaguarem amerykańskim, gdyż jaguar w środku tych plam posiada dwie, czasem trzy plamki.
Pantery żyjące w lasach są mniejsze od tych, które żyją na
sawannach. Różnią się też ubarwieniem. Koty zamieszkujące tereny otwarte mają jaśniejsze i rzadziej rozmieszczone cętki.
Oprócz osobników cętkowanych spotyka się również osobniki
melanistyczne, tzw. czarne pantery
[8]. Swoją barwę zawdzięczają większej ilości
pigmentu (
melaniny). Przy dobrym świetle można zauważyć charakterystyczne cętki.
- wysokość: 60-80 cm[9]
- długość ciała: przeciętnie 100-150 cm; niekiedy do 190 cm[9]
- długość ogona: 58-110 cm[9]
- waga: samica 60-80 kg, samiec 70-90 kg[9]
Zwierzęta te są samotnikami (choć nieraz grupy rodzinne mogą wynosić od czterech do sześciu osobników). Polują w nocy, a za dnia odpoczywają, często drzemiąc wyciągnięte na gałęzi drzewa. Z reguły prowadzą osiadły tryb życia, lecz w poszukiwaniu nowych terenów łowieckich mogą się przemieszczać. Unikają człowieka. Terytorium samca może osiągać od pięciu do czterdziestu kilometrów kwadratowych.
Lamparty charakteryzują się niebywałą zwinnością i siłą. Potrafią wykonywać 6-8-metrowe skoki. W polowaniu za zwierzyną są bardzo zwinne.
Potrafią się wspinać i nie boją się stąpać po dość cienkich gałązkach. Niejednokrotnie wciągają wysoko w koronę drzew ofiary trzy razy cięższe od siebie, a nawet młode żyrafy. Choć nie przepadają za wodą, potrafią świetnie pływać.
Średnia życia lamparta na wolności to 12 lat. Rekord oficjalny 17 lat. W niewoli żyje nawet do 25.
Lamparty polują na
lisy,
zające,
mangusty,
perliczki,
węże,
jaszczurki,
ryby, młode
antylopy,
świnie rzeczne,
szakale,
gryzonie czasem nawet na małpy (najczęściej szympansy) i wiewiórki. Rzadziej polują na większe zwierzęta takie jak
bawoły i antylopy
nilgau indyjski.
Lamparty wolą naturalną zdobycz, ale jej brak zmusza je do polowania na
zwierzęta hodowlane. Zdarzają się lamparty ludojady, ale najczęściej są to osobniki stare, chore, niezdolne do polowań albo samice wychowujące młode.
Mimo swojej dużej siły, potężnych kłów i pazurów lamparty są niekiedy zmuszane do wycofania się z polowania i ataku w obliczu takich przeciwników jak pawiany w grupie.
Dojrzałość płciową lampart osiąga w wieku od 2,5 do 3 lat. Okres godowy u lampartów trwa wiosną, a w tropikach cały rok. Po ciąży trwającej 90-112 dni rodzi się od jednego do sześciu młodych, które opuszczają matkę po ok. 2-3 latach w poszukiwaniu własnego terytorium.
Status
P. p. melas i
P. p. nimr jest niepewny, ponieważ badania oparte były na bardzo małej ilości próbek. Ponadto uważa się
P. p. ciscaucasica za młodszy synonim
P. p. saxicolor[3]. Na podstawie analizy morfologicznej niektórzy autorzy uznają jeszcze dwa podgatunki
[20]:
- Panthera pardus tulliana (Valenciennes, 1856) – zachodnia Turcja
- Panthera pardus sindica (Pocock, 1930) – Pakistan, ewentualnie część Afganistanu i Iranu
Niektóre podgatunki lamparta są skrajnie zagrożone wyginięciem:
Panthera pardus orientalis,
Panthera pardus nimr,
Panthera pardus tulliana,
Panthera pardus panthera lub wytępione jak
lampart zanzibarski (
Panthera pardus adersi). Podgatunki zagrożone:
Panthera pardus japonensis,
Panthera pardus melas,
Panthera pardus kotiya,
Panthera pardus saxicolor,
Panthera pardus jarvisi i
Panthera pardus ciscaucasica i
Panthera pardus dathei z centralnego
Iranu.
Lampart jest objęty konwencją
CITES (I załącznik). W ramach programów hodowlanych opracowanych dla ratowania zwierząt ginących, m.in. EEP pantery hodowane są w ogrodach zoologicznych.
